Υδρόσφαιρα

 

O κύκλος του νερού — γνωστός και ως υδρολογικός κύκλος — είναι η συνεχής ανακύκλωση του νερού της Γης μέσα στην υδρόσφαιρα και στην ατμόσφαιρα
Το νερό αποτελεί την κυριότερη χημική ένωση του γήινου συστήματος. 

Όσον αφορά στις γεωλογικές διεργασίες, το νερό αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα διάβρωσης, μεταφοράς και απόθεσης, όπως είδαμε παραπάνω. Επιπλέον, η κατανόηση του γεγονότος ότι το νερό κυκλοφορεί ανάμεσα στα διάφορα γήινα υποσυστήματα, και ιδιαίτερα μεταξύ της θάλασσας και της ατμόσφαιρας, οδήγησε στην καθιέρωση της έννοιας υδρολογικός κύκλος (ή κύκλος του νερού). Σαν υδρολογικό κύκλο αντιλαμβανόμαστε την αέναη κυκλοφορία του νερού, σε μια ιδανική κυκλική, ανατροφοδοτούμενη πορεία, στη διάρκεια της οποίας το νερό εξατμιζόμενο από τους ωκεανούς ανέρχεται στην ατμόσφαιρα, για να επανέλθει στη γη (επιφανειακά ή υπόγεια), πριν πάλι καταλήξει στη θάλασσα. Η συνολική ποσότητα του νερού που διακινείται στα πλαίσια του υδρολογικού κύκλου μπορεί να θεωρηθεί σταθερή, εκτός από απειροελάχιστες προσθήκες που οφείλονται στο επονομαζόμενο μαγματικό νερό, δηλαδή αυτό που εκλύεται στην ατμόσφαιρα κατά την ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Το νερό απαντάται και στις τρεις καταστάσεις της ύλης: υγρό, αέριο (υδρατμοί) και στερεό (πάγος). Η εναλλαγή μεταξύ αυτών των καταστάσεων κινητοποιεί το νερό στα πλαίσια του υδρολογικού κύκλου, ο οποίος έχει ως βασική ενεργειακή πηγή την ενέργεια που δέχεται η Γη από τον Ήλιο. Έτσι, η ηλιακή ακτινοβολία θερμαίνει την επιφάνεια των ωκεανών, εξατμίζοντας τον νερό και οδηγώντας το στην ατμόσφαιρα. Τότε, και σε συγκεκριμένες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας, οι υδρατμοί της ατμόσφαιρας υγροποιούνται, σχηματίζουν σύννεφα και στη συνέχεια επιστρέφουν στη Γη με τη μορφή κατακρημνισμάτων (precipitation), δηλαδή τη βροχή και το χιόνι. 

Ένα ποσοστό των κατακρημνισμάτων πέφτει στη χέρσο. 

Από αυτό, τμήμα του εξατμίζεται γρήγορα και επιστρέφει στην ατμόσφαιρα (εξάτμιση –evaporation), ένα μέρος του απορροφάται από τις ρίζες των φυτών, μεταφέρεται στα φύλλα και επιστρέφει στην ατμόσφαιρα (διαπνοή – transpiration) και το υπόλοιπο εισέρχεται βαθύτερα στη Γη (κατείσδυση – infiltration), είτε μέσω ρωγμών και ανοιγμάτων ή γεμίζοντας τα διάκενα μεταξύ των πόρων των πετρωμάτων και τροφοδοτεί τους υπόγειους υδροφόρους, αποτελώντας το υπόγειο νερό (groundwater). 

Το νερό που πέφτει στη χέρσο και δεν κατεισδύει, ούτε επιστρέφει στην ατμόσφαιρα μέσω της εξάτμισης-διαπνοής, αποτελεί το επιφανειακό νερό το οποίο σταδιακά συγκεντρώνεται σε υδάτινα ρεύματα (ρυάκια, χείμαρρους, ποτάμια), για να καταλήξει σε έναν αποδέκτη, ο οποίος είναι κατά κύριο λόγο η θάλασσα και δευτερευόντως οι λίμνες. 

Το νερό αυτό αντιστοιχεί στην επιφανειακή απορροή (runoff).

Ο κύκλος του νερού από  την εκπαιδευτική τηλεόραση

Το υποθαλάσσιο ανάγλυφο
Ο βυθός δεν είναι ομοιόμορφος. Έχει βουνά και λόφους, πεδιάδες και βαθιά φαράγγια, περίπου όπως και η στεριά. 

Όλα αυτά δημιουργούνται είτε από διεργασίες που γίνονται στο εσωτερικό της Γης είτε από τα ιζήματα, δηλαδή από υλικά που προέρχονται από την ξηρά και καταλήγουν στη θάλασσα με τις βροχές και τα ποτάμια.

Το υποθαλάσσιο ανάγλυφο είναι το ανάγλυφο του βυθού. Αποτελείται από υποθαλάσσι­ες οροσειρές, απότομα βυθίσματα, τεράστιες λεκάνες αλλά και βαθιές υποθαλάσσιες χα­ράδρες, τις τάφρους. Υπάρχουν επίσης και υποθαλάσσια ηφαίστεια.

Μπορείτε να μελετήσετε το υποθαλάσσιο ανάγλυφο κάνοντας κλικ στην παρακάτω εικόνα:

Μπορείτε να μελετήσετε τα χαρακτηριστικά των ποταμών κάνοντας κλικ στην παρακάτω εικόνα:

Μαθαίνω παίζοντας τη θέση των ωκεανών: